Татварын ерөнхий хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулиудын шинэчилсэн найруулгын төсөл болон үүнтэй холбогдуулан боловсруулсан бусад хуулийн төслүүдийг Монгол Улсын Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэснийг УИХ-ын гишүүн, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар УИХ-ын дарга М.Энхболдод өргөн барилаа.

“Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2020 он хүртэл боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл батлах тухай” УИХ-ын 2017 оны 11 дүгээр тогтоол, Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт заасан зорилтуудыг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгч болон татварын албаны хооронд үүсдэг маргааныг хянан шийдвэрлэх журмыг хуульчлах, одоо үйлчилж байгаа хуулийн хоёрдмол утга санаатай зохицуулалтыг ойлгомжтой болгох, бизнесийн өрсөлдөхүйц, таатай орчин бүрдүүлэх, олон улсын татварын шинэлэг зарчмуудыг өөрийн орны нөхцөлд нийцүүлэн нэвтрүүлэх, сүүлийн үед гарч байгаа татвараас зайлсхийх явдлаас дотоодын татварын бааз суурийг хамгаалах, татварын бааз суурийг цаашид өргөжүүлэх зэрэг зорилгоор багц хуулиудын төслийг боловсруулжээ.

Хуулийн төслүүд батлагдсанаар:

1. Татварын өр төлөх хугацааны хөнгөлөлтийг сунгах боломж бүрдэнэ.

Өнөөгийн хуулиар татварын өрийг хамгийн ихдээ 2 сараар сунгуулах боломжтой байдаг. Энэ хугацаа дуусмагц татварын албанаас татвар төлөгчийн дансыг хаах арга хэмжээг шууд авахаар зохицуулагдсан нь татвар төлөгчид өр барагдуулах хангалттай хэмжээний хугацаа олгохгүйгээр, татвар төлөгчийн бизнесийн хэвийн үйл ажиллагааг тасалдуулж, дарамт нэмэгдүүлдэг талаар ихээхэн шүүмжлэл гардаг. Иймээс татвар төлөх энэхүү хугацааг тухайн татвар төлөгчид үүссэн нөхцөл байдалтай уялдуулан 2 жил хүртэлх хугацаагаар сунгах боломжийг хуульд тусгажээ.

2. Татварын хялбаршуулсан тогтолцоо шинээр нэвтэрнэ.

Одоогийн татварын хуулиар бүх төрлийн аж ахуйн нэгж, хувь хүн нэгэн ижил тайлангийн маягтаар, ижил хугацаанд тайлагнаж татвар төлдөг тул жижиг, дунд хэмжээний аж ахуйн нэгжүүд, иргэдэд татвар төлөх, тайлагнахтай холбогдсон зардлууд хүндрэл учруулдаг. Жижиг, дунд аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаа болон хувиараа бизнесийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг хүмүүсийг дэмжих, тэдний татвар төлөхтэй холбоотой зардлыг бууруулах, тайлагналын ажиллагааг хялбарчлах зорилгоор хялбаршуулсан татварын тайлагнал, төлөлтийн заалтуудыг хуулийн төсөлд тусгасан байна. Үүний дагуу 50 сая төгрөг хүртэлх борлуулалтын орлоготой аж ахуйн нэгж, хувь хүн өөрөө хүсвэл нийт татвар ногдох орлогын 1 хувьтай тэнцэх татварыг төлж, жилд 1 удаа тайлагнана. Мөн жилийн борлуулалтын орлого 1.5 тэрбум төгрөгөөс доош аж ахуйн нэгжүүдийн төлсөн татварын 90 хувийг хөнгөлөхөөр хуулийн төсөлд тусгажээ.

3. Зарим төрлийн татварын хувь хэмжээ буурна.

Хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, аж ахуйн нэгжүүдийн гадаад эх үүсвэрээс татах хөрөнгийн зардлыг бууруулах зорилгоор гадаад, дотоодын хөрөнгийн зах зээлд өрийн бичиг, хувьцаа гаргасан тохиолдолд ногдол ашгийн болон хүүгийн орлогод ногдох албан татварыг 5 хувиар ногдуулахаар төсөлд тусгасан байна.

4. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлүүлэх харилцаа боловсронгуй болно.

Одоогийн үзүүлж буй татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт нь зарим тохиолдолд үр ашиггүй, зорилтот бүлэгтээ хүрэхгүй байх эрсдэлтэй байдаг тул татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг татвар төлөгч татварын тайлангаа гаргаж, төлсний дараа буцаан олгодог байх харилцааг нэвтрүүлэхээр тооцжээ. Ингэснээр татвар төлөгч илүү хариуцлагатай болох, татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийн үр ашиг нэмэгдэх ач холбогдолтой юм.

5. Бичил худалдаа, ажил, үйлчилгээний орлого олж байгаа хувь хүний татварын харилцаа энгийн ойлгомжтой болно.

Бичил худалдаа, ажил, үйлчилгээ хувиараа эрхлэгчид татварын тайлан гаргах, орлого, хасагдах зардлаа тооцох, татвар ногдуулах орлогоо тодорхойлоход хүндрэлтэй байдаг тул тэдгээрийн татварын харилцааг энгийн ойлгомжтой болгож, тогтмол дүнгээр татвар ногдуулахаар хуулийн төсөлд тусгасан байна.

6. Татвар ногдох орлогын ангилал, тодорхойлолтууд боловсронгуй болно.

Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн төсөлд цалин, хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, урамшуулал болон тэдгээртэй адилтгах хөдөлмөр эрхлэлтийн орлого, шууд бус орлогын нэр төрөл, ангилал тодорхойлолтыг олон улсын жишигт нийцүүлэн боловсронгуй болгосноор хуулийн хэрэгжилтийг нэг мөр, аливаа хийдэлгүй хангах боломж бүрдэх зэрэг олон шинэ зохицуулалтууд хэрэгжиж эхлэх юм.

Хуулийн төслүүд батлагдсанаар татвар төлөгч, татварын албаны эрх, үүргийн тэнцвэр хангагдаж, Монгол Улсын бизнесийн орчин олон улсын тавцанд өрсөлдөх байдал сайжирч, татвар төлөхтэй холбоотой гарах бизнес эрхлэгчдийн зардал буурч, татварын тэгш шударга байдал дээшлэн, татварын бааз суурь өргөжиж, хөрөнгө оруулалтыг татах, ажлын байр шинээр бий болоход тодорхой түлхэц болно. Нөгөөтэйгүүр, татвараас зайлсхийх, зугтаах явдал багасч, хуулийн дагуу шударгаар татвараа тайлагнах, төлөх явдал нэмэгдэх тул дунд хугацаанд төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх эерэг нөлөөтэй байх болно гэж төсөл санаачлагчид үзэж байна.