Нярай ч бай бүх хүүхдийн хувцсыг заавал индүүдэж халдваргүйжүүл
Эмэгтэй хүн бүр ээж болох нь байгалиас заяасан хууль. Тэгвэл ээж бүрд тулгардаг асуудлын нэг бол анхны төрөлтийн дараа хэрхэн нярай хүүхдийг хэрхэн зөв асрах талаар байдаг. Он жилүүд өнгөрөх тутамд өмнө нь байсан арга техник зөвлөмжүүд орчноо даган өөрчлөгдөж байна. Тиймээс энэ удаад Гавьяат эмч, АУ-ы доктор, профессор З.Гэрэлмаатай хийсэн ярилцлагыг та бүхэндээ хүргэе.
-Дөнгөж төрсөн хүүхэд буюу нярай төрсний дараа вакцин хийлгэдэг. Гэвч эдгээрийг ээжүүд тэр бүр ямар вакцин бэ гэдгийг асуулгүй өнгөрдөг. Энэ талаар?
- Нярай хүүхдэд амьдралын эхний 24 цагийн дотор сүрьеэ, халдварт саа, В гепатит-ийн эсрэг дархлаажуулалт хийгддэг. Үүнээс цааш хүүхдэд хоёр, гурав, дөрвөн сартайд гэх мэтээр тогтсон товлолоор дархлаажуулалтыг хийдэг.
-- Дутуу төрсөн буюу хугацаанаасаа өмнө төрсөн хүүхдийг хэдий хүртэл нь нярай гэж үзэх вэ?
- Эхийн умайгаас гараад гадаад орчинд дасан зохицож амьдрах эхний 28 хоногийг нярай үе гэдэг. Жирэмсний 37-оос 41 долоо хоногтой төрсөн бол гүйцэд нярай, 42 ба түүнээс дээш хугацаанд тээгдсэн бол илүү тээлттэй гэнэ. Харин 37 долоо хоногоос өмнө төрсөн бол дутуу нярай юм. Хэрвээ таны хүүхэд дутуу төрсөн бол нас нь хоёр өөрөөр тоологдоно. Нэг нь өөрийнх нь мэндэлсэн өдрөөс, нөгөө нь төрөх ёстой байсан өдрөөс тоологдоно. Ингэхээр дутуу төрсөн хүүхдийн нярай үе илүү үргэлжилж болно. Дутуу төрсөн хүүхдийн хөгжилт 2-2.5 нас хүрч байж үе тэнгийнхэнтэйгээ адил болдог учир 2 нас хүртэл нь дутуу төрсөн хугацааг наснаас нь хасаж тооцдог. Жишээ нь: 32 долоо хоногтойдоо төрсөн, 6 сартай хүүхдийн наснаас дутуу төрсөн 8 долоо хоног (хүүхэд 40 долоо хоног тээгдэж төрдөг) буюу 2 сарыг хасаж, хүүхдийн насыг 4 сартайд тооцож, бие бялдар, сэтгэц хөдөлгөөний хөгжилтийг үнэлнэ.
-Тэгвэл дутуу нярайн асаргаанд юуг анхаарах хэрэгтэй бол
- Дутуу төрсөн хүүхдийг асарч сувилахад дулаан байлгах нь чухал. Манай монголчууд дутуу төрсөн хүүхдээ үнэгэн лоовуузандаа хийгээд, ханаа тойруулан нар дагуулж тавьдаг байсан. Мөн дулаан байлгахад имж-эх асаргаа буюу энгэртээ хүүхдээ байрлуулах сайхан арга байдаг. Дутуу төрсөн хүүхдийг хооллох асуудал бэрхшээлтэй байдаг. Хамгийн сайн хоол бол эхийнх нь хөхний сүү юм. Өөрөө хөхөж чадахгүй бол саасан сүүгээрээ хооллох хэрэгтэй. Эхийн сүү боломжгүй тохиолдолд дутуу нярайд зориулсан сүүн тэжээлээр хооллоно. Дутуу нярайд зориулсан сүүн тэжээл уургийн агууламж өндөртэй, эрдэс, аминдэмээр баяжуулсан, харин эхийн сүү халдвараас сэргийлэх бодисууд агуулсан байдаг. Нярай хүүхдийг халдвараас сэргийлэх асуудал маш чухал. Заавал гараа угааж хүүхдэд хүрэх хэрэгтэй. Өхөөрдөм бяцхан үрсээ үнсэхдээ хөл, гарыг нь үнсэж, аль болох нүүр, аманд нь хүрэхгүйг хичээгээрэй. Аманд маш олон бактери байдгаас гадна хорхойтсон шүд, хоолойн өвчин хүүхдэд халдвар дамжуулна. Манай эхчүүд төмрийн хор орно гээд хүүхдийнхээ хувцас, даавууг индүүдэж хэрэглэдэггүй нь буруу. Индүүдэх нь халдваргүйжүүлэх арга хэмжээний нэг юм.
Нярайн өвчлөлийн шалтгааны нэгдүгээр байранд шарлалт орж байна.
-Нярайн шарлалт маш их болсон. Энэ шарлалтын талаар, мөн нярайд хэр аюултай бол.
- Нярай хүүхдийн арьс, салст шарлахыг шарлалт хэлнэ. Цусны улаан эсийн задралаас үүсдэг билирубин гэдэг бодисын хэмжээ ихэссэн тохиолдолд шарлалт үүсдэг. Гепатит буюу шар өвчнөөс өөр. Олон шалтгааны улмаас нярайн шарлалт үүсдэг. Жишээлбэл физиологийн шарлалт, эх, хүүхэд хоёрын цусны резус хүчин зүйл, цусны бүлэг үл тохирох, зарим халдвар, цусны уураг багасах, хөхний сүүний шарлалт гэх мэт. Шарлалт илэрсэн тохиолдолд физиологийн буюу хэвийн шарлалт уу, эсвэл эмгэг шарлалт уу гэдгийг ялгах шаардлагатай. Сүүлийн арав гаруй жилд манай улсад нярайн шарлалт нэмэгдэж байгаа нь ази хүмүүст элбэг байдаг глюказ-6-фосфат дегидрогеназа ферментийн дутагдалтай холбоотой байж магадгүй юм. Эх нь хүнсэндээ нөөшилсөн ба хүнсний будагч бодистой бүтээгдэхүүн хэрэглэх нь энэ ферментийн дутагдлыг өдөөдөг.
Амьдралын эхний 24 цагт, эсвэл 3 хоногоос хойш шарлалт эхлэх, 2 хоногтой хүүхдийн гар, хөл, 3 ба түүнээс дээш хоногийн настай хүүхдийн алга, ул шар байвал эмчид яаралтай хандах хэрэгтэй. Нярайн шарлалт нүүрнээс эхлээд хөл рүүгээ, арилахдаа хөлнөөс эхэлж, хамгийн сүүлд нүдний шар арилдаг. Физиологийн шарлалт амьдралын 2-3 хоногтойд эхэлж, гүйцэд нярайд 10 хоног, дутуу нярайд 21 хоног хүртэл үргэлжилнэ.
-Эмгэг шарлалтын сөрөг нөлөө?
- Нярайн шарлалтыг үүсгэдэг шууд бус билирубин гэдэг бодис усанд уусдаггүй, тосонд уусдаг учир тархины эсэд уусан, тархийг гэмтээх аюултай. Иймээс нярайн шарлалтын талаарх эх эцгийн эрүүл мэндийн боловсролыг сайжруулах /эмч нараас мэдээ мэдээлэл, зөвөлгөө авч байх/, нярайн гэрийн эргэлтийн чанарыг сайжруулах /өрхийн эмчийн хяналт/, шарлалттай нярайг хянах асуудал чухал юм. Зарим эмнэлэгт шарлалт хэмжих багаж ашигладаг боловч, дээр дурьдсанчлан аргуудаар ч эмгэг шарлалтыг ялгах боломжтой.
-Ээжүүд хүүхдийн чихийг хөвөнгөөр бөглө салхи авхуулдаггүй гэдэг. Хөвөнгөөр бөглөх нь зөв үү?
-Манай монголчууд хүүхдийнхээ чихийг их бөглөдөг нь салхи ихтэй, хүйтэн сэрүүн байдагтай холбоотой байж болох юм. Хүйтэн, сэрүүн улиралд хүүхдэд малгай өмсгөсөн, өлгийдсөн тохиолдолд чихийг бөглөх шаардлага байхгүй. Хөвөнгөөр чих бөглөх явцад халдвар орох эрсдэлтэй, мөн хөвөнг гүн чихэж, хэнгэргэн хальсыг цоолох аюултай. Хүүхэд орчны дуу чимээг сонсож, аливаа зүйлсийг сонсож хөгждөг юм шүү.
-Нярайг өдөр бүр усанд оруулах ёстой гэлцдэг. Гэвч хүмүүс савангаар угаадаг эсвэл үрж улаалгадаг?
-Нярайг усанд оруулснаар ариун цэвэр сахих, хүүхдээ чийрэгжүүлэх ач холбогдолтой. Өдөр бүр усанд оруулах албагүй, өнжөөд оруулж болно. Долоо хоногт хоёр удаа л савангаар угаахад хангалттай. Нярайн арьс нимгэн, булбарай зөөлөн учир үрж зүлгэж болохгүй, зөөлөн угаах, усаар булхуулан хэдэн минут оруулах нь тохиромжтой.
-Нярайн хүйг хэрхэн цэвэрлэж арчлах вэ? Цэвэрлэгээний бодис?
-Хүйн цаана гурван судас байдаг. Хүй бохирдож халдварласан тохиолдолд цусанд халдвар орох эрсдэлтэй. Хэвийн хүйг цэвэр, хуурай байлгана. Харин хүй улайж, идээ, шүүс гарвал эмчид заавал үзүүлээрэй. Мөн усанд орсны дараа хүйг хуурайшуулаарай.
-Хүүхдийн хөхөнд сүү орчихсон байдаг. Энэ ямар учир шалтгаантай вэ?
- Нярай хүүхдийн хөхөнд сүү орох нь физиологийн буюу дааврын өөрчлөлт юм. Ямар нэгэн байдлаар оролдож шахах хэрэггүй. Оролдохгүй л бол саамшрахгүй, аяндаа хэвийн болдог.
-Хүүхдүүд өтгөнөө хураалаа гэлцдэг, энэ талаар?
-Зарим хүүхэд 2-3 хоног, зарим нь 5-6 хоног баахгүй байдаг. Энэ нь хэд хэдэн шалтгаантай байж болно. Тухайлбал, хүүхэд сүүгээ хангалттай авч чаддаггүй, өтгөнөө хураах, өтгөн хатах, гэдэсний гаж хөгжил гэх мэт. Тиймээс хүүхдийнхээ жинг хэмжиж үзэх, эхийн хөхний сүүний гарц хэр байгаа, хэвлий дүүрч байгаа эсэхийг эхлээд хянах хэрэгтэй. Мөн хүүхэд өөрөө баахыг хүлээх хэрэгтэй. Баас нь ердийн буюу каш шиг бол санаа зоволтгүй. Харин хэлбэржсэн эсвэл хоргол шиг байвал эмчид хандаж эмчилгээ зөвлөгөө аваарай. Зарим тохиолдолд эхчүүд хүүхдээ хэт их хооллож, уургийн илүүдэлд оруулснаар өтгөн нь хатдаг.
-Бидний ээж аавын үед бол өлгийдөх хэрэгтэй гэдэг байсан. Гэвч одоо бол чанга өлгийдөж болохгүй, бараг өлгийгүй хурдан хувцаслачихдаг болсон.
-Хүүхдээ өлгийдөх, хувцаслах нь эцэг эхийн сонголтын асуудал. Зарим хүүхэд өлгийтэй сайн унтдаг бол зарим нь өлгийгүй чөлөөтэй байхыг эрхэмлэдэг. Ээж, аавууд хүүхдээ ажиглан яавал тухтай унтаж, тайван байгааг ажиглах хэрэгтэй. Хүүхдээ өлгийдөж байгаа тохиолдолд хүүхдийг чанга өлгийдөхгүй байх, болж өгвөл суганы доогуур өлгийг оруулж, хоёр гарыг чөлөөтэй байлгах хэрэгтэй. Мөн чанга бүслэхээс татгалзаарай гэж зөвлөе. Гэхдээ хэт сул байж, суганд ороогүй тохиолдолд хүүхэд хөдөлж өлгийгийгөөрөө толгой хучих эрсдэлтэй.
-Охин хүүхдийн арчилгаа өндөр байдаг. Энэ талаар зөвлөвөл?
-Эмэгтэй хүүхдийн өтгөн, шингэний сүв ойр байдаг учраас баасны нян шээсний сүв рүү орох эрсдэлтэй. Иймээс эмэгтэй хүүхдийг бие зассаны дараа урдаас нь арагш чиглэлтэйгээр цэвэр усаар угааж өгнө. Аль болох саван хэрэглэхгүй байх хэрэгтэй. Хэрвээ цагаан юм их гарсан байвал эмчид хандаарай. Хэвийн тослог байж болох ч зарим тохиолдолд мөөгөнцрийн халдвар байдаг.
+1140*150)
3
6
0
1
0
0
+200*400)